Tijdens Chanoeka herdenken we twee wonderen: het wonder van het kruikje olie en de overwinning op de Grieken.
Simpele vertrouwen. Welk van deze wonderen is het belangrijkst? Op het eerste gezicht lijkt het wonder van het kruikje olie het meest opvallend. Hoe kan een klein beetje olie, voldoende voor slechts één dag, acht dagen blijven branden? Dit was zonder twijfel een wonder – een zichtbare manifestatie van G’ds hand in de wereld.
Toch leert de Maharal van Praag* (1512-1609) ons dat het belangrijkste wonder niet het kruikje olie was, maar de overwinning op de Grieken. Het wonder van het kruikje was bovennatuurlijk, terwijl de overwinning op de Grieken een natuurlijker wonder was, al was het niet minder indrukwekkend.
Een ‘natuurlijk’ wonder: de overwinning
Tijdens de oorlog tegen de Grieken was er veel discussie onder het Joodse volk. Moesten ze zich aansluiten bij de Makkabeeën en de strijd aangaan, of was dat te riskant? Het leek onrealistisch om het machtige Griekse rijk te kunnen verslaan. Het was een enorm risico. Hoe wisten de Makkabeeën dat vechten de wil van G’d was, zonder profeten die hen konden leiden?
De Maharal verklaart dat het wonder van het kruikje olie een G’ddelijk teken was: G’d stond aan de kant van de Makkabeeën. Dit bovennatuurlijke wonder bevestigde dat ook de overwinning in de oorlog een wonder was – een wonder dat zich voltrok binnen de natuurlijke wereld, mogelijk gemaakt door de moed en toewijding van de Makkabeeën.
Een les voor alle generaties
Het bovennatuurlijke wonder van het kruikje olie leert ons om G’ds hand te zien in alle gebeurtenissen, zowel in de onverklaarbare als in de alledaagse. Zoals de Ramban uitlegt, moeten we door zichtbare wonderen leren ook de verborgen wonderen te herkennen – de wonderen die we elke dag ervaren, ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds.
Chanoeka herinnert ons eraan dat G’d aanwezig is in zowel het spectaculaire als het ogenschijnlijk gewone en dat beide een bron van inspiratie en het simpele vertrouwen op G’d zijn.
Maharal van Praag
*Maharal: Rabbijn Judah Loew ben Bezalel 1512-1609) ook bekend als de Maharal van Praag), of simpelweg de Maharal (het Hebreeuwse acroniem van “Moreinu ha-Rav Loew”, ‘Onze Leraar, Rabbi Loew’). Hij was een belangrijke Talmoedische geleerde, Joodse mysticus, wiskundige, astronoom, en filosoof die het grootste deel van zijn leven diende als een vooraanstaande rabbijn in de steden Mikulov in Moravië en Praag in Bohemen.
Rabbijn Loew schreef over Joodse filosofie en Joodse mystiek. Zijn werk Gur Aryeh al HaTorah is een supercommentaar op Rashi’s commentaar op de Torah. Hij is ook het onderwerp van een latere legende dat hij de Golem van Praag heeft geschapen, een levend wezen dat uit klei is gevormd.
Moses ben Nachman
**Moses ben Nachman 1194-1270, algemeen bekend als Nachmanides en ook wel aangeduid met het acroniem Ramban . Hij was een vooraanstaande middeleeuwse Joodse geleerde, Catalaanse rabbijn, filosoof, arts, kabbalist en bijbelcommentator. Ook werd hij opgevoed, studeerde en leefde het grootste deel van zijn leven in Girona, Catalonië. Hij wordt ook gezien als een belangrijk figuur in de heroprichting van de Joodse gemeenschap in Jeruzalem na de verwoesting door de kruisvaarders in 1099.
