Soekos – 5784
Zekerheid versus onzekerheid
“Opdat jullie generaties weten dat ik ervoor heb gezorgd dat de kinderen van Israël in Soekos gingen wonen toen ik ze uit het land Egypte bracht.” (Leviticus 23:43)
Het zal binnenkort de feestdag van Soekos (Loofhuttenfeest) zijn. Het gebod is om in een kamer of hut
te wonen met een dak gemaakt van ‘schach’. Schach is elke onbewerkte plantengroei die uit de grond
is gesneden en als dak van de Soeka is gerangschikt. Over het algemeen bouwen we een kleine hut in
de achtertuin, bedekken die met schach en versieren hem, zodat het zeven dagen lang onze
woonruimte wordt. Waarom? De reden wordt gegeven in de hierboven geciteerde passage. Het geeft
ons de kennis dat de kinderen van Israël in Soekos leefden toen God hen uit Egypte bracht.
Wat betekent het precies dat onze generaties moeten “weten” dat de kinderen van Israël in Soekos
woonden toen ze Egypte verlieten, en welke kennis verwerven we door in de Soeka te leven die we
niet krijgen door erover te lezen?
Vergeet G’D niet!
De feestdag van Soekos valt in de herfst, op het moment dat de gewassen die (in Israël) aan het begin
van de zomer waren geoogst en aan het drogen waren, worden verzameld in de pakhuizen. De cyclus
van het harde werk in de landbouw heeft (hopelijk) zijn vruchten afgeworpen en we zijn klaar voor het
komende jaar. Op dit punt bestaat er grote bezorgdheid dat we ons succes en onze veiligheid alleen
maar aan de “gebouwen” van onze eigen inspanningen zullen toeschrijven.
“Wees voorzichtig dat je G’d niet vergeet… Je mag eten en tevreden zijn, mooie huizen bouwen en erin leven…
Je kuddes en kudden kunnen toenemen… Maar je hart kan dan hooghartig worden en je kunt G’d vergeten…
en je kunt zeggen ‘het’. was mijn eigen kracht en persoonlijke macht die mij al deze voorspoed
bracht’. “ (Deuteronomium 8:11-17)
“Het Soekos feest zul je zeven dagen vieren, wanneer je van je dorsvloer en je wijnvat
inzamelt” (Deuteronomium “16:13).
Afval?
Onze wijzen (zie Rasji ter plaatse) geven commentaar op deze passage: “Met de overblijfselen van je dorsvloer en je wijnvat zul je het Soekos feest vieren.” Dit verwijst naar het dak van de Soeka dat gemaakt is van plantengroei.
De boodschap dat het dak wordt gemaakt van het bijproduct van gewassen is belangrijk. Het is
gemakkelijk om te geloven dat onze veiligheid (ons dak boven ons hoofd) het resultaat is van onze
materiële rijkdom, en het product van onze persoonlijke inspanningen. Om het feit te internaliseren
dat onze zekerheid alleen van Hasjem komt , leven we in een Soeka, met een dak dat niet is gemaakt
van het eetbare deel van onze gewassen, maar van het afval. Het is G-d en onze relatie met Hem,
vertegenwoordigd door het volgen van Zijn geboden (in dit geval leven in de Soeka met zijn dunne
dak) die ons echte veiligheid brengt.
De Joodse feesten zijn voor Joden belangrijke mijlpalen in het jaar. Vind hier een volledig overzicht van alle feesten met veel verdiepende artikelen.
Klik hier voor het overzicht>>>
psyche
Net zoals G-d op wonderbaarlijke wijze voorzag in de behoeften van onze voorvader toen zij veertig
jaar lang de wildernis doorkruisten nadat zij Egypte hadden verlaten, is hetzelfde nu waar. Wij zijn
precies hetzelfde als zij. De beschaving heeft het vermogen om een illusie te creëren dat we veilig
zijn, maar dat is op zichzelf al een vriendelijkheid van G-d . We zijn ons nu allemaal scherper bewust
van dit punt. Onze veiligheid en zekerheid, hangt volledig af van G-d .
Het gebod om zeven dagen in de Soeka te leven is bedoeld om dit besef in onze psyche te
bevorderen, zodat we het hele jaar door met deze houding zullen leven bij al onze inspanningen. Dit
punt is zoveel schrijnender op dit moment in de tijd, waarin er zoveel onzekerheid bestaat over de
huidige gebeurtenissen in de wereld, waarin de ‘gebouwen’ van het materialisme waarop we hebben
vertrouwd, zijn omvergeworpen. Sterker nog, we moeten onszelf ervan doordringen dat G-d nog
steeds springlevend is, en volledig in staat is, om voor ons te zorgen, zelfs als de wereldeconomie
onstabiel is zoals in deze tijd.
We herdenken niet alleen een groot moment in de Joodse geschiedenis als we zeven dagen lang onze
Soeka binnengaan. We herinneren onszelf eraan dat we ons in werkelijkheid op datzelfde grote
kruispunt in de geschiedenis bevinden, waarbij G-d ook in al onze behoeften voorziet. We leren
kennen – om ons te verbinden – met de innerlijke realiteit – de ziel en essentie van ons bestaan. (R.
Dovid Grin)
Werkelijkheid maken
Het feest van Soekos moet u voor uzelf vieren als u uw graan en wijn binnenhaalt. (Devarim 16:13)
Waarom komt de feestdag van Soekos zo kort na Jom Kipoer? Het is onze gewoonte om onmiddellijk
na Jom Kipoer iets te doen aan de bouw van de Soeka. Wat is de reden daarvoor?
Het is niet voor niets dat er voor een bruid en bruidegom, nadat de dating-periode is afgelopen en ze
al op weg zijn naar de bruiloft, een stortvloed aan cadeaus wordt gegeven; een ring, een Tallis, een
armband, een set Talmoed .
Zo zien we ook dat bij Avraham Avinu, toen hij werd geïnformeerd over HASHEM’s wens dat hij zijn
zoon zou “afleveren” bij de Akeida, Avraham Avinu zelf het hout hakte en een ezel laadde, ook al had
hij bedienden die bereid waren deze dingen te doen en het was ver beneden zijn waardigheid. als een
“Vorst van God”. Rasji legt uit dat “liefde de orde der dingen verstoort”, met andere woorden liefde,
overweldigende liefde, zal dat met je doen.
Bruin worden?
In een cryptisch vers in Shir HaShirim geeft Shlomo HaMelech een aantal zeer praktische adviezen: “Ik
bezweer jullie, o dochters van Jeruzalem, bij de gazellen of bij de hinden van het veld, dat jullie de
liefde niet opwekken , terwijl ze verlangend is. (Sjir HaSjiriem 2:7)
Het is moeilijk om deze woorden te vertalen zonder het grootste deel van de boodschap te
verliezen. Het woord voor verlangen is “ShTechPatz” – van de Hebreeuwse wortel “CHOFETZ”, wat
verlangen betekent. Gedurende de Tien Dagen van Tesjoeva hebben we de woorden ingevoegd (in de
tefilla) en naar HASHEM verwezen als een “Melech Chofetz B’CHaim, een koning die naar het leven
verlangt!”
De Ramban leert een belangrijke les uit deze uitdrukking, die drie keer wordt genoemd in Shir
HaShirim. Er zijn momenten waarop we begaafd zijn met inspiratie. Inspiratie is als bruin worden. Na
een tijdje vervaagt het. Hoe kun je die gevoelens van spirituele verheffing vasthouden? Het woord
Chofetz – verlangen, bestaat uit dezelfde letters en is nauw verwant aan het Hebreeuwse woord
“CHÉFETZ” – object. Als er gevoelens van liefde aanwezig zijn, als er een verlangen is om dichter bij de
Geliefde te komen, zorg dan voor een cadeau. Neem die Chofetz en verander hem in een Chéfetz!
Concretiseer, veranker, realiseer, demonstreer en herdenk dat gevoel door het in actie om te
zetten. Schrijf een cheque, schrijf een brief. Componeer een lied. Bak een taart. Bouw een Soeka, een
woonplaats en ontmoetingsplaats voor jou en HASHEM .
Ruiken en proeven
Daarom is het geen vergissing dat in deze tijd van het jaar Joodse mannen over de hele planeet en
gedurende vele duizenden jaren hun witte engelengewaad van Jom Kipoer afschudden en voor een
paar dagen van de ene op de andere dag veranderen in houthakkers en amateur-timmerlieden. Het is
omdat we een hele dag als engelen hebben gestaan en getrakteerd zijn op zelfs maar een
kortstondige smaak van heiligheid, wat een brandend verlangen, naar nog meer opwekte, omdat we
spirituele hoogten hebben ervaren waarmee we nu proberen onze dromen waar te maken.
Het is met een Lulov en Esrog in de hand, omringd door, en ondergedompeld in de heilige omgeving
van een Soeka, dat we die nieuw ontdekte gevoelens van liefde en toewijding aan de Schepper van
het Universum concreet eren, door momenten van inspiratie te nemen en deze uit te drukken. Zoals
die Challe die met liefde gebakken is! De liefde is zo echt dat je het kunt ruiken en proeven. Dat is de
hele heilige zaak van het werkelijkheid maken! (R.Leibel Lam)
‘maar doe het ter wille van U’
Daar gaan we weer, terwijl we het comfort van onze warme huizen verlaten om onszelf bloot te
stellen aan de elementen, in onze kille Soeka, ter viering van wat we in onze gebeden ‘de tijd van onze
vreugde’ noemen. Ik realiseer me dat het misschien niet zo’n geluksverwekkende activiteit lijkt om
naar je adem te kijken als een zichtbare damp terwijl je probeert te genieten van je Jom Tov-
maaltijd. Met het risico ketters te klinken: wat moeten we vinden in de grenzen van die dunne doos in
de achtertuin die dat altijd ongrijpbare gevoel van pure ‘vreugde’ zou moeten opleveren?
In de bossen rond Buczacz op Sukkos in het Joodse kalenderjaar 5703, slechts 81 jaar geleden, werd
het volgende persoonlijke verslag gegeven door rabbijn Shlomo Zalman Horowitz: Het geluid van de
stormtroepen kwam plotseling in onze oren. Het was de derde dag van Chol HaMoéd en ik zat met
mijn zoon Shmuel in onze Soeka midden in het bos. Alle Joden die bij ons waren, haastten zich
naar buiten en vluchtten naar hun schuilplaatsen. Wij tweeën konden dit echter niet doen, omdat
onze schuilplaats maar een klein eindje verwijderd was van de Soeka, en als we daarheen gingen,
zouden we gemakkelijk door onze zoekers gevolgd en gevonden kunnen worden. Ik besloot dat we
er het beste aan zouden doen om in de Soeka te blijven en de rest aan HASHEM over te laten.
Emuna
De omstandigheden hadden mij tot een niveau van geloof gebracht dat ik nog nooit eerder had
ervaren, en ik denk dat ik dat ook nooit meer zal meemaken. Ik zei tegen mezelf dat
als HASHEM wilde dat we aan de vijand zouden worden onthuld en gedood, ik bereid was dit te
accepteren. Ik vroeg alleen maar dat het hier in de Soeka niet zou gebeuren. Wat
een Kiddush HASHEM zou het zijn als ik mijn medejoden kon vertellen dat de mitsva van het zitten
in de Soeka mij van de dood had gered! De niet-gelovigen in onze groep zouden, als ze dit zien, ook
overtuigd zijn. Ze zouden allemaal zien dat ‘iemand die een mitsva houdt’ hem geen kwaad zal
geschieden.” “Niet ter wille van mij, HASHEM”, bad ik, “maar doe het ter wille van U (Tehillim 115:1),
zodat Uw Naam voor iedereen geheiligd mag worden.” Ik reciteerde Tehillim fluisterend en noemde
de namen van mijn voorouders tot aan de Ba’al Shem Tov, waarvan de traditie zegt dat ze
goddelijke bescherming naar beneden halen.
Een wonder – Soekos
Toen zagen we de nazi’s naderen. Het geluid van hun laarzen kwam steeds dichterbij. Ze liepen drie
keer heen en weer voor de Soeka, maar ze leken niets te zien. Het was alsof ze met blindheid waren
geslagen. We gluurden door de scheuren in de muren van de Soeka. We zagen ze vlak naast ons
staan. We zagen elk detail van hun uniformen, maar ze konden de Soeka niet zien. Plotseling wees
een van de nazi’s naar de verte, wat aangeeft dat hij iets verdachts zag, misschien de schuilplaats
van een Jood. Onmiddellijk gingen ze er allemaal op af en verdwenen in het bos. We haalden diep
adem en bedankten G-d omdat hij ons van de dood naar het leven heeft gebracht. Later vroegen
anderen zich allemaal af waar we waren geweest terwijl de moordenaars het gebied
doorzochten. Toen ze hoorden dat we in de Soeka waren geweest, waren ze verstomd van
verbazing en waren ze het erover eens dat er hier een wonder had plaatsgevonden. Zelfs de
spotters onder hen gaven toe dat G-ds hand aan het werk was geweest. De woorden van koning
David waren voor ons uitgekomen: “Hij zal mij op de kwade dag in Zijn Soeka verbergen.” (Tehillim
27:5)
Prediker
De nazi’s vonden die dag niet wie ze zochten, maar rabbijn Horowitz ontdekte iets heel zeldzaams,
zelfs in deze tijd. Hij vond een veilige plek in Zijn Sukkah!
Om nog dichterbij te komen.
Ik wist dat alles wat Elokim (G-D) maakte, voor altijd zou zijn; we kunnen er niets aan toevoegen,
noch kunnen we er iets van aftrekken; en Elokim heeft het zo gemaakt, dat men voor Hem
ontzag heeft (Koheles 3:14)
Op Soekos (Shabbes Chol Hamoéd) lezen we uit het boek Koheles dat is geschreven door de wijste
van alle mensen, koning Salomo. Wie weet hebben we er baat bij als we goed naar zijn woorden
luisteren. Zelfs een enkele regel kan levensveranderend blijken als deze diep wordt gewaardeerd. Net
zoals de Soeka zelf is ontworpen om ons te heroriënteren op de ultieme realiteit van het leven, zo
kunnen ook een paar mooie woorden van koning Salomo dienen om alles onder de aandacht te
brengen.
De Sefer Chovos HaLevavos bouwt het hele hoofdstuk van Inspectie op het gedeeltelijke vers: “Elokim
heeft het zo gemaakt dat ze ontzag voor hem zouden hebben.” Waarvoor heeft HASHEM ervoor
gezorgd dat we Hem moeten vrezen? Het antwoord is: “ALLES!” Dat is het begin van een revolutie in
het denken in de manier waarop we alle dingen van het leven bekijken en ervaren. Het doel van alles
wat geschapen is, macro en micro, en daartussenin, is dat we een diep gevoel van ontzag en
bewustzijn voor G-d kunnen verwerven.
kunstenaar
Wanneer je naar een kunstmuseum gaat om de werken van een bepaalde ≈ te bestuderen,
komt zijn talent naar voren en is zijn handtekening in elk stuk herkenbaar. Chana verklaarde bij het
vieren van de geboorte van Shmuel: “Er is geen (Tzur) rots zoals onze G-d ! De Talmoed speelt met het
woord Tzur en ontdekt een nieuwe betekenis. Er is geen Tzajar-kunstenaar zoals onze G-d ! Hij is de
grootste kunstenaar! Zijn kunstwerken zijn over de hele wereld te zien.
Waar we ook onze blik en inspecterend oog op richten, er kan een vleugje ontdekt worden van de
overweldigende grootsheid van de Kunstenaar van alle kunstenaars .
Avraham Avinu begon dit pad 3700 jaar geleden, en met zijn oorspronkelijke geest bracht het hem
ertoe met zekerheid te concluderen dat we in een ontwerper Soeka zitten en dat het exacte doel van
dat ontwerp is om onze aandacht te trekken en een ultieme en overweldigende nieuwsgierigheid op
te wekken en tenslotte ontzag.
Denk eens aan het Periodiek Systeem der Elementen. Alles in het fysieke universum, jij en ik en de
lucht tussen ons, bestaat uit een combinatie van dingen die daar worden vermeld. Alle verschillende
elementen, van waterstof tot uranium, van het lichtste gas tot de zware metalen, zijn allemaal
samengesteld uit precies hetzelfde materiaal met verschillende dichtheden van neutronen en
protonen en elektronen die in verschillende valenties ronddraaien. Wanneer je een van deze oceanen
van sublieme energie opent, stroomt er een stroom uit. De kern is een rijke concentratie van dezelfde
pure kracht. Waardeer het feit, dat kracht, wijsheid, vriendelijkheid, doelgerichtheid en eenheid
openlijk ten toon worden gespreid.
Kleuren
Terwijl we naar de plek reden waar we Jom Kipoer zouden doorbrengen, raakten mijn dochter en ik
gecharmeerd van de rijke kleurenpracht en de pracht van de herfstbladeren. Ik herinnerde haar aan
een eenvoudig punt dat we onmiddellijk op feiten controleerden. Alleen mensen ervaren het volledige
kleurengamma dat onze wereld schildert. Een paar wezens zien zwak een of twee kleuren, maar de
meeste kijken naar een zwart-witfoto. Waarom is oranje oranje? De organisatie van die miljoenen
staafjes en kegeltjes die ons toegang geven tot kleur is er uitsluitend voor ons eigen voordeel, om
onze aandacht te trekken, om de grootsheid van de Kunstenaar door Zijn kunst te erkennen, om een
brandende passie te ontwikkelen om die Kunstenaar nog beter te leren kennen en om nog dichterbij
te komen.
Soekos – Loelav
Halacha : ( van de 4 minim – soorten )
Nadat je de verdienste hebt gehad om uitzonderlijke Arba’at Haminim (vier soorten) te
verwerven, moet je ervoor zorgen dat je ze goed bewaart om hun versheid te
behouden. Hiervoor wikkelen we de Lulav (in zijn plastieke hoes), maar de Hadass en
de ‘Arava in een vochtige handdoek of plaatsen ze in een luchtdichte koffer.
Het is verdienstelijk om uw Etrog in een mooie doos te plaatsen. Wie de mogelijkheid heeft, zal
zelfs een zilveren doos gebruiken. Hetzelfde geldt voor de Loelav : het is goed om een
bijzonder mooi hoesje te gebruiken om het te beschermen, om onze liefde en gehechtheid
aan Hasjem en Zijn Mitsvot te tonen.
De Mitswa van Loelav wordt overdag uitgevoerd en niet ‘s nachts, zoals er wordt gezegd: “Je
zult de eerste dag voor jezelf nemen ” en ook: “Je zult je zeven dagen verheugen voor Hasjem,
je G-d ” , de dagen en niet de nachten .
We zullen de Loelav niet “zwaaien” op Sjabbat , ook al is het de eerste dag van Soekos en is
de Mitsva van Loelav dan een verplichting van de Tora. De Chachamim verboden het uit angst
dat iemand een fout zou maken en met de Loelav het publieke domein (waar geen Eiroev is) in
zou lopen over een afstand van vier Amot (ongeveer twee meter) en daarmee het Tora-verbod
op het dragen op Sjabbat zou overtreden.
Schudden
De beste manier om de Mitswa uit te voeren is door de Hadassim en de Aravot met de Loelav te
verbinden met behulp van twee knopen (soort lusjes) boven elkaar, en dit te doen met behulp
van een paar blaadjes van de Loelav, die onder het niveau van de lont zijn afgescheurd.
Bij het met elkaar verbinden van de vier soorten moet ervoor worden gezorgd dat ten minste
één Tefach (8 cm) van de Lulav altijd zichtbaar is boven de Hadassim en de Aravot . Als
de Hadassim en de Aravot erg groot zijn, moet je op dit punt streng zijn.
Het is toegestaan om op Jom Tov bladeren van de Loelav te plukken om ze als stropdas te
gebruiken, aangezien er geen verbod bestaat op het plukken van een element dat zelf al
geplukt is. (Tossefta, Rashi en andere commentatoren)
Neem de Lulav vastgebonden met de Hadassim en de Aravot met je rechterhand, met de
centrale rib naar je toe gericht. We zullen vreugdevol staan en erover nadenken om toe te
geven op deze eerste dag van het feest van de positieve Mitsva , verordend door de Tora, en we
zullen de zegeningen uitspreken: “Boruch ……. al netilat Lulav” en “Boruch…..shechejanoe
vekimanoe vehegijanoe lazman haze”. Onmiddellijk daarna zullen we de Etrog met onze
linkerhand vastgrijpen om hem dichter bij de Lulav te brengen en we zullen ze samen
schudden.
Alle windrichtingen
De zegen “sjehechejanu” wordt alleen op de eerste dag van Jom Tov uitgesproken . Als het
op Sjabbat valt , zal men, vermits men de Mitsva van Loelav op Sjabbat niet uitvoert , deze
zegening op de tweede dag uitspreken. Wie door overmacht de eerste dag de zegen niet heeft
kunnen uitspreken, zal dat op de tweede dag wel doen.
Wanneer we de vier soorten vastpakken, zullen we erop letten dat de wortels naar beneden
wijzen en de kop naar boven (hetzelfde geldt voor de Etrog). Als iemand ze heeft omgekeerd,
heeft hij zijn verplichting om de mitsva uit te voeren niet vervuld.
Nadat we de zegen hebben uitgesproken, met de Etrog in de linkerhand en de Lulav in de
rechterhand , beiden dicht bij elkaar, zullen we naar het Zuiden draaien en zullen we ze drie
keer “zwaaien”, dit wil zeggen dat we ze drie keer laten komen en gaan en brengen ze terug
naar de borst. Dan keren we naar het noorden en doen hetzelfde. Daarna gaan we naar het
oosten om hetzelfde te doen. We strekken onze armen naar boven en bewegen ze drie keer
heen en weer in de richting van de borst. Dan laten we onze armen zakken en handelen we op
dezelfde manier. Ten slotte zullen we ons tot het Westen wenden om hetzelfde gebaar te
herhalen. Wanneer je het boeket naar beneden “schudt”, moet je oppassen dat je de vier
soorten niet ondersteboven draait, maar ze blijft vasthouden zoals ze groeien. Het zijn gewoon
de wijzers die naar beneden bewegen.
Vergaderingen
Er zijn veel verschillende gebruiken met betrekking tot de volgorde waarin men
de Lulav “zwaait” , en ze zijn allemaal geldig. En zelfs als in dezelfde synagoge het ene deel de
ene gewoonte volgt en de andere een andere, is er in deze houding geen probleem van : “Niet
opsplitsen in verschillende vergaderingen.” (Jevamot, 13b )
De Sfaradim hebben de gewoonte om de bladeren niet te schudden als ze de vier soorten
“schudden”. Vele Ashkenazim hebben echter de gewoonte om krachtig te zwaaien en te
schudden.
Soekos – van jezelf
Er wordt in de Tora gezegd: “En jij zult de eerste dag voor jezelf nemen ”, en onze wijzen, met
een gezegende nagedachtenis, hebben uitgelegd: “voor jou” betekent wat van jou is. Een man
kan zijn verplichting om de Mitsva van Loelav op de eerste dag van Soekos uit te voeren, alleen
maar vervullen met Arba’at Haminim die hem toebehoren en niet met die van iemand
anders. Dus iemand die tijdens de eerste dag van de feestdag ontdekt dat
zijn Etrog ongeschikt is voor de mitsva en dat hij daarom de zegen niet kan uitspreken, zal
de mitsva van Loelav niet kunnen vervullen door deze te lenen. Men kan het echter van een
andere persoon nemen door gebruik te maken van het principe van de Tora, namelijk: “Geef,
op voorwaarde dat men het terug geeft”. Dat wil zeggen, een derde persoon biedt ons
zijn Etrog en zijn Lulav aan, op voorwaarde dat we ze het aan hem teruggeven zodra we
de Mitsva hebben voltooid . Door ze cadeau te hebben gekregen, komen ze werkelijk in ons
bezit en kunnen wij dus aan onze verplichting voldoen. Dit wordt echter bepaald door het feit
dat ze na het einde van de Mitsva moeten worden teruggegeven . ( ‘Chazon Ovadia Soekos,
p. 395)
Vrouwen
Wanneer men de Etrog cadeau krijgt van een derde, moet men hem optillen tot een hoogte van
één Tefach (8 cm) om eigenaar te worden. (Jevamot, 13b )
Gedurende de rest van Soekos kan men aan zijn verplichting voldoen met een
geleende Etrog . ( ‘Chazon Ovadia Soekos, p. 395) Je mag geen gestolen Lulav gebruiken,
zelfs niet tijdens de zes dagen van Chol Hamoéd . Men zou dan inderdaad
een Mitsva uitvoeren die afkomstig zou zijn van een Avera (zonde) .
Vrouwen zijn vrijgesteld van de Mitsva van Lulav , omdat het een positieve Mitsva is, die op een
specifiek tijdstip moet worden uitgevoerd. Als een vrouw de Mitsve toch maar graag wil
volbrengen , dan hangt het ervan af : Als ze Sefardisch is , zal het haar verboden worden de
zegen “Al netilat Lulav” te formuleren. Indien ze dat toch doet, dan zal zij de
naam Hasjem tevergeefs hebben uitgesproken. De Asjkenazische vrouwen hebben de
gewoonte de zegen wel uit te spreken.
Chag Sameach – Heb allemaal een vrolijke Jom Tov
Voor suggesties en commentaar : mobi166@hotmail.com
Gelieve dit blaadje (deze link) ook door te sturen aan vrienden en kennissen.
) טז:ה משלי ) חוצה מעינותיך ויפוצו) en je bronnen zullen zich naar het buitenland verspreiden).