Rabbi Yehuda ben Betzalel Loew (1521–1609), beter bekend als de Maharal van Praag (Moreenoe HaRav Loew [“Onze leraar, Rabbi Loew”]) wordt beschouwd als een van de belangrijkste talmoedisten, kabbalisten en filosofen aller tijden. Zijn leringen hebben een blijvende invloed gehad op de joodse wetenschap en filosofie en hebben de chassidische beweging geïnspireerd.
bloedsprookje
Hij werd geboren in de tijd van veel bloedsprookjes. Een bloedsprookje een antisemitische beschuldiging dat joden jonge christelijke kinderen zouden ontvoeren en vermoorden. Om daarna hun bloed te gebruiken bij het bakken van de matzes.
De Maharal werd geboren tijdens de Pesach Seider in de nacht van de 15e van de maand Nissan.
Toen zijn moeder tijdens de Seideravond aan het bevallen was, renden de gasten naar buiten om de vroedvrouw te halen. Op dat moment liep een niet-joodse man door de joodse wijk met een zak met daarin het dode lichaam van een kind. Met als doel het lichaam in de joodse wijk te leggen om vervolgens ‘de moord’ van het kind als “misdaad” aan te geven bij de autoriteiten. Met als gevolg dat daar een grote pogrom op zou volgen.
Toen de gasten het huis uit kwamen rennen om de vroedvrouw te halen dacht de dader dat ze hem probeerden te vangen en hij probeerde te vluchten. Een bewaker die hem met de zak zag rennen heeft hem achtervolgd en de dader gegrepen. Zo was de poging voor een nieuw bloedsprookje verijdeld.
De Maharal van Praag werd bekend door zijn enorme kennis. Zij vrouw Perl was ook een briljante talmoedgeleerde. Ze hielp haar man met het schrijven van een deel van zijn responsum. Ook het arrangeren en redigeren van zijn literaire werken.
Hierbij een citaat van de memoires van de Lubavitcher Rebbe:
“Nu kon Perl zich vrij voelen om te studeren. Elke dag had ze les van haar man, en niet alleen leerden ze samen Talmoed en Joodse wetten, maar ook ethiek en metafysica.
Ze zei altijd over zichzelf dat sinds zij acht jaar was er geen dag voorbij is gegaan dat ze niet minstens vijf uur gestudeerd heeft. Nadat ze met de Maharal was getrouwd en velen hem halachische vragen zouden sturen, was zij het die hem de vragen voorlas en vervolgens zijn antwoorden opschreef.
Ze regelde en bewerkte alle literaire werken van de Maharal. Er wordt verteld dat ze op minstens acht plaatsen fouten vond in de geschriften van haar man, fouten in citaten van de wijzen of het commentaar van Rasji.”
De Golem van Praag was niets speciaals
De Maharal is misschien het meest bekend vanwege de vele verhalen rond zijn creatie van een golem – een mensachtig kleifiguur die tot leven werd gebracht door Kabbala en het gebruik van G’ddelijke namen. Hij heeft dit gedaan om de Joden te helpen beschermen in de moeilijke tijd van voortdurende vervolgingen.
Het verhaal van de Golem is zeker heel bijzonder maar zelf vond de Maharal van Praag het niets bijzonders.
De Talmoed beschrijft hoe Rav Chanina en Rav Oshaya elke vrijdag het mystieke werk Sefer Yetzira (Kabbalistisch werk) gebruikten om een kalf te maken die ze op Sjabbat zouden eten. De Maharal was van mening dat het gebruik van Sefer Yetzira, dat de G’ddelijke Namen bevat waarmee G’d de wereld schiep, net zo eenvoudig was als bidden (wat ook de huidige realiteit kan veranderen). Hoewel de Maharal erkende dat dit niet ‘de natuurlijke weg’ was, had hij toch het gevoel dat het een onderdeel was van de mogelijkheden van deze wereld.
Maharal, Be’er Hagolah, be’er 2.
De Maharal van Praag stierf op 18 Eloel in het jaar 5369 (1609). Dit is dezelfde dag dat zeven generaties later zijn directe afstammeling, de eerste Chabad Rebbe, rabbijn Schneur Zalman van Liadi, werd geboren in het jaar 5505 (1745). (De stichter van de Chassidische beweging, Rabbi Israel Baal Shem Tov, werd geboren op dezelfde dag in het jaar 5458 [1698].)
Op de titelpagina van de Tanya schrijft rabbijn Schneur Zalman dat zijn werk is gebaseerd op ‘boeken en op auteurs’. Volgens de Chabad-traditie verwijst ‘boeken’ naar de werken van zijn voorvader, de Maharal (samen met Shnee Luchot Habrit van Rabbi Yeshaya Halevi Horowitz).
In de verdienste van de Maharal is in 1970 een gijzelaar gered
Vele werken zijn geschreven die gebaseerd zijn op de leer van de Maharal. Een relatief recent werk was ‘Pachad Yitzchak’, geschreven door rabbijn Yitschak Hutner (1906–1980). Op 6 september 1970 zaten Rabbi Hutner en enkele van zijn familieleden op TWA-vlucht 741. Deze werd toen gekaapt door Palestijnse terroristen. Hij werd, samen met vele andere joden, gevangen gehouden door de terroristen. (en een tijdlang werd hij geïsoleerd van de rest van de gevangenen)
Chabad
De Lubavitcher Rebbe heeft tijdens een bijeenkomst op dezelfde dag uitvoerig over de gijzeling gesproken. De Rebbe heeft gezegd dat de vele uren die rabbijn Hutner gezwoegd heeft over de leer van de Maharal wiens jaartijd (overlijdensdag) het die dag was hem zal redden uit de gevaarlijke situatie. Verder zei de rebbe dat het precies hetzelfde is als in de tijd van de Maharal toen hij de Joden heeft gered van zijn generatie. Als de redding vanzelf komt dan is dat prima, maar als er een wonder nodig is dan is dat ook goed. Nadat Rabbijn Hutner op wonderbaarlijke wijze was gered, bracht hij een speciaal bezoek aan de Rebbe om hem te bedanken voor zijn gebeden.
Ballingschap is onnatuurlijk
De Maharal wijdde een groot deel van zijn geschriften aan de ballingschap. En ook de uiteindelijke verlossing van het Joodse volk in het Messiaanse tijdperk. Zoals hij het uitdrukte, is ballingschap onnatuurlijk:
De ballingschap zelf is het bewijs en de duidelijke noodzaak voor verlossing. Dit komt omdat er geen twijfel over bestaat dat ballingschap een wijziging en afwijking is van de normale orde. G’d plaatst elk volk op de plaats dat voor hen geschikt is. Zo heeft Hij ook het Joodse volk op een plek gezet dat voor hen geschikt is.
Onnatuurlijk
Verbanning uit hun plaats is een complete verandering van de normale orde. Alles wat van zijn natuurlijke plaats afwijkt kan daar niet blijven omdat het niet natuurlijk is. Ze moeten terugkeren naar hun natuurlijke plaats. Want als ze op een plek blijven die voor hen onnatuurlijk is, dan wordt het onnatuurlijke natuurlijk. Het onnatuurlijke kan onmogelijk natuurlijk worden.
Een metafoor: het is alsof je vuur probeert te dwingen om laag te blijven, terwijl het in zijn natuurlijke staat steeds wil stijgen – of om te proberen vaste materie overeind te houden, wanneer het in zijn natuurlijke staat is om te vallen. Als je dat kan doen, dan zou je het onnatuurlijke natuurlijk maken.
Hij zag de uittocht als een kosmische paradigmaverschuiving
Een beroemde leerstelling van de Maharal behandelt de kwestie van het vieren van Pesach in een tijd van ballingschap en vervolging.
Hoe kon het Joodse volk in de Middeleeuwen de uittocht uit Egypte vieren? Dit terwijl zij leefden in de duisternis van ballingschap en vervolging met bloedbaden, smaad, inquisities en verdrijvingen.
De Maharal legt uit dat de Exodus uit Egypte niet alleen een sociaal-politieke gebeurtenis is geweest waarbij slaven het land mochten verlaten en hun eigen lot konden bepalen. Het was ook een existentiële verandering waarbij het geschenk van vrijheid in de psyche van een volk werd ‘ingebed’.
Met de G’ddelijke bevrijding uit de Egyptische slavernij werd een nieuw type persoon gecreëerd: een individu die nooit vrede zal sluiten met onderdrukking en die voor altijd naar vrijheid zal verlangen. De Exodus plantte in de ziel van de mensheid een inherente zoektocht naar vrijheid en een aangeboren afkeer van onderwerping.
Gevurot Hashem, ch. 61
De Synagoge
De Maharal van Praag -synagoge, bekend als de Altneuschul, is de oudste actieve synagoge in Europa. De nazi’s wilden de synagoge als museum behouden daarom hebben zij de Altneuschul en andere synagogen in Praag niet vernietigd. Er wordt gezegd dat het lichaam van de golem verborgen was op de zolder van de synagoge. En dat het voor iedereen verboden is om daar te gaan kijken.
Hij leerde dat er meerdere lagen van waarheid zijn
Volgens de benadering van de Maharal is elk detail van de Thora en de Talmoed, zelfs een schijnbaar willekeurige metafoor, precies en juist.
Bron: Chabad.org
