De Parasja (afdeling) Shemienie van deze week geeft een lijst met vogels die niet kosjer zijn. onder andere de ooievaar.
Chessed
In de lijst van niet-kosjere vogels is de ‘Chasida’ de ooievaar, herkenbaar door het woord Chessed (liefdadigheid). In Talmoed (Chullin) is het de bekende verklaarder Rashi die zegt dat deze vogel bekend staat om zijn eigenschap van Chessed (liefdadigheid) omdat de ooievaar zijn voedsel met zijn vrienden deelt. (1)
De Rizhiner Rebbe vraagt dat als deze vogel zo een goed karakter heeft, waarom wordt hij dan als niet-kosjer beschouwd? (2) Hij antwoordt dat ooievaar alleen met zijn eigen soort chessed doet, maar toont geen enkele interesse in andere vogelsoorten.
Deze vorm van liefdadigheid wordt door G’d niet geaccepteerd en daarom is de ooievaar niet kosjer.
Er is een probleem met het antwoord van de Rishiner Rebbe omdat de Talmoed een geval bespreekt van chessed waarbij je eigen belang voor het belang van anderen gaat.
De Talmoed bespreekt een geval waarbij twee mensen verdwaald zijn in de woestijn en een van hen een fles water heeft dat genoeg water kan bieden voor een persoon om te overleven totdat ze een waterbron kunnen bereiken.
Er is een discussie over de juiste manier van handelen in dit geval; Ben Peturah zegt dat degene in het bezit van de fles het moet delen met zijn vriend, ook al is het zeer waarschijnlijk dat beiden daardoor zullen sterven.
Wie eerst?
Rabbi Akiva betoogt dat een persoon voor zijn eigen behoeften moet zorgen vóór die van zijn vriend. Dus de man die in het bezit van de fles water het voor zichzelf moet bewaren en daardoor kan overleven, ondanks de trieste gevolgen die dit gedrag voor zijn vriend zal hebben. (3)
De wet volgt Rebbe Akiva en is van toepassing op vele aspecten van ons leven.
Een mens moet bijvoorbeeld in zijn eigen behoeften voorzien voor die van anderen. Bovendien is er een lijst met prioriteiten in de wetten van de naastenliefde, waarbij je moet zorgen voor degenen die dichter bij jou staan dan anderen. (4)
De Chofetz Chaim schrijft dat deze prioriteiten niet alleen van toepassing zijn op liefdadigheid, maar op alle vormen van chessed (5) Het lijkt erop dat dit concept van “je eigen leven komt eerst” – niet zo verschillend lijkt van het gedrag van de ooievaar; beide lijken op elkaar dat het aanvaardbaar is om eerst aan je eigen soort (6) te geven ten koste van anderen.
In werkelijkheid zijn er twee cruciale verschillen tussen “jouw leven komt eerst” en de ooievaar. Ten eerste, de ooievaar zorgt alleen maar voor zijn eigen soort met de totale uitsluiting van alle anderen.
Daarentegen, “uw leven komt voorop” sluit niet uit dat je aan alle soorten mensen moet geven, het om je prioriteiten, we hebben zeker de verplichting allen te helpen die hulp nodig hebben. (7)
Bronnen
1. Rashi, Shemini, 11:19.
2. Quoted in Artscroll Stone Chumash. The ultimate reason that certain animals are kosher and other are non-kosher, is beyond our intellectual reasoning. Nonetheless, like all mitzvos, there are reasons for the laws of kosher from which lessons can be derived. For example, carnivorous animals are generally non-kosher. In this vein, the Rizhiner Rebbe’s question is valid.
3. Bava Metsia, 62a
4. Zie Shulchan Aruch, Yoreh Deah, 251.
5. Ahavat Chesed, 1st Chelek, Ch.6, Sif 14.
6. Betr. familieleden.
7. Rav Yitzchak Berkovits Shlita.
Vertaald van Rabbijn Jonatan Geffen
